De Vlaamse regering moedigt regionaal samenwerken aan. Ook in het culturele veld. In de regio Brugge is er een 'Intergemeentelijk Samenwerkingsverband cultuur' (IGS) in de maak. Het dossier moet op 1 april 2026 op de tafel van de minister liggen om in 2027 te kunnen starten. Het decreet wil een kwalitatieve, duurzame, diverse en geïntegreerde bovenlokale cultuurwerking stimuleren en participatie bevorderen. De link met sociaal-cultureel volwassenenwerk (SCW) en amateurkunsten (AK) lijkt dan evident.
De IGS regio Brugge beoogt een culturele samenwerking tussen (liefst alle) tien gemeenten: Beernem, Blankenberge, Brugge, Damme, Jabbeke, Knokke-Heist, Oostkamp, Torhout, Zedelgem en Zuienkerke. Dat is ook de Avansa-regio. Avansa heeft altijd al een regionale reflex gehad waarbij we steeds een brug sloegen tussen verschillende gemeenten. Repair Cafés, Samen-Leesgroepen, Vrijetijdsparticipatie, 17 oktober of Struikelstenen: onze job stopt niet aan de grens van een gemeente. We zijn blij met de collegialiteit onder cultuurprofessionals die de laatste jaren gegroeid is, de politieke wil tot samenwerken en het pionierswerk, zoals dat rond de UITPAS.
Samenwerken vinden we logisch en goed. Vanuit onze sociaal-culturele blik stippen we wel graag enkele zaken aan.
Om te beginnen: intergemeentelijk samenwerken mag niet beperkt blijven tot ambtenaren en cultuurprofessionals (en vaak zijn cultuurprofessionals in dienst van een lokale overheid). Het is goed om daar ook mensen uit het veld van de Amateurkunsten, het verenigingsleven en het sociaal-cultureel werk bij te betrekken. De terminologie, scope en aanpak van de regionale samenwerking moet op termijn het hele culturele veld omvatten. Het is begrijpelijk dat besturen die rond de tafel gaan zitten in eerste instantie aan hun eigen personeelsleden en diensten denken, maar wie een brede, inclusieve kijk op cultuur wil hebben, moet verder kijken.
De vraag is ook of ‘moeilijke’ sectoren als Amateurkunsten (AK) en Sociaal-Cultureel werk (SCW) in de scope zitten. Elke beleidstekst heeft de mond vol over het belang van vrijwilligerswerk en spreekt waardering uit voor het verenigingsleven, maar tegelijk zien we bij het lokale beleid veel onwennigheid en gebrek aan visie. Wat kan een lokaal bestuur doen op die terreinen? Die vraag leeft overal. En net daarom is het volgens ons een thema om op te nemen in de IGS regio Brugge. Er is een nieuw decreet op de Amateurkunsten, hoe kan het lokaal beleid daarop aansluiten? Het verenigingsleven is niet meer het traditionele veld dat het altijd al geweest is. Hoe ziet het nieuwe verenigingsleven er uit, en dan met name het deel dat vaak buiten de scope blijft: burgerinitiatieven, verenigingen van mensen met migratieachtergrond? Hoe pas je het ondersteuningsbeleid daaraan aan? Hoe ondersteun je vrijwilligerswerk, wat is de rol van vrijwilligerscentrales of vrijwilligerscoaches? Overleg, kennis delen en samenwerken lijken ons nodig in die zoektocht.
We zien in andere regio’s, Zuid-West-Vlaanderen bijvoorbeeld, een gezonde dynamiek tussen bijvoorbeeld Avansa en de IGS Zuidwest. Je leest er meer over op https://www.defederatie.org/dossiers/samen-blijven-sporen
Er is in de regio al overleg, onder meer tussen culturele centra en bibliotheken. Dat is een goede zaak. Rond AK, SCW of vrijwilligerswerk is er nog geen overleg, terwijl het gebrek aan inspiratie en de versnippering in die sectoren net het grootste is. Avansa wil, samen met de IGS regio Brugge, zo’n overleg faciliteren of zelfs trekken. In het recente verleden hebben we, samen met de Federatie, een aantal initiatieven genomen daarrond. Wij kijken er naar uit om samen met de IGS hierin nieuwe stappen te zetten.
Het zit in het sociaal-culturele kijk van Avansa om over de muurtjes te kijken, over gemeentegrenzen, sectoren en werksoorten heen. We hebben contacten in aangrenzende sectoren als integratie, welzijn, burgerinitiatieven, sociaal-artistiek werk, participatie. We zijn niet gebonden aan een lokaal bestuur en net daardoor kunnen we wat uit de pas lopen en doen wat minder evident is. We denken methodisch breed. Zo houden we het ecosysteem levend en zetten we de ramen en deuren open. In samenwerking, van onderuit, in het algemeen belang.
De Federatie Amateurkunsten en Sociaal-Cultureel Werk verzamelde een reeks tips ter inspiratie voor de IGS nota's.