Mee gestraft maar warm onthaald. Café Winket – een plek voor bezoekers aan de gevangenis

Samen geven we dit experiment een kans. Een hele maand willen we met onze ‘container’ landen naast de gevangenis en er een gezellige plek bouwen voor bezoekers aan gedetineerde familieleden of vrienden. We gaan ervoor.

Van Container naar Winket
Vele vergaderingen en enkele subsidie-aanvragen later zijn de contouren scherp. We bundelen onze expertise en smeden een programma aaneen. Met een stevige rode draad: warm onthaal voor bezoekers aan de gevangenis.

Uit onze brede achterban sprokkelen we een ploeg enthousiaste vrijwilligers. Onder ervaren leiding van partner ‘Thuisfront’ krijgen zij een opleiding op maat. De container krijgt de fraaie gedaante van De Belgiek, een oud lunapark dat verbouwd werd tot mobiele cultuurzaal, met podium, café en PA.

En het project krijgt een nieuwe naam: Café Winket. Een ‘winket’ is het kleine doorkijkluikje in een gevangenisdeur. Dit beeld spoort volledig met wat we willen doen: een brug slaan van buiten naar binnen .

Van 23 april tot 20 mei ‘22 landden we naast de Brugse gevangenispoort. Vier weken lang was Café Winket een warme plek waar bezoekers aan de gevangenis, de zogenaamde ‘naastbestaanden’, even op adem komen en hun verhaal kwijt konden aan één van de vele vrijwilligers. Met een kop koffie en een scheut begrip.

Mee veroordeeld
Naastbestaanden, dat zijn moeders, vaders, kinderen en partners van gedetineerden. In België gaat dit over tienduizenden mensen. Deze mensen delen – psychologisch, sociaal en financieel – in de straf van hun naaste. Op bezoek gaan is voor velen een uitdaging. Vaak zijn ze uren onderweg, komen uitgeschud toe en moeten nog een hele poos wachten in een kille ruimte. Elke vorm van warm onthaal, simpel gesprek of luisterend oor ontbreekt.

Een schrijnende situatie, en één die maar al te vaak vergeten wordt. Met Winket gaven we een signaal. We creëerden een tijdelijke ‘tussenplek’ voor warm onthaal: met onze gezellig-antieke Belgiek, breed programma en een bende geëngageerde vrijwilligers. En koffie, veel koffie.

Drentelen over drempels
De eerste dagen trok ons café zich traag op gang. De drempel was laag maar vroeg durf en doorzetting. En toch: na een eerste bezoekje volgde een tweede en al snel hadden we enkele vaste ‘klanten’. Met in hun kielzog nieuwe mensen.

“Het went nooit”, vertelde Annick. “Ik word hier zo mistroostig van. Maar natuurlijk blijf ik mijn zoon bezoeken. En nu hier even ontladen… je kan je niet voorstellen hoeveel deugd dat doet.”

Ook vrijwilliger Hilde had er deugd van: “Als je mensen ziet terugkeren, eerst weifelend maar al snel op hun gemak, en we zitten hier te praten met een koffie, dan denk ik: dit zou hier permanent moeten zijn. Er zijn veel zware verhalen, maar je voelt dat wat begrip en een luisterend oor veel betekenen.”

En we ontmoetten ook vele anderen. De dame, die elke (!) dag vanuit Duinkerke naar de Brugse gevangenis afzakt. De moeder met jonge kinderen die het moeilijk heeft. De buurtbewoner die zelf nog “gezeten” heeft. Elk met een verhaal.

Brug naar de burger
Het bezoekersonthaal vormde het kloppende hart van Café Winket.

Binnen, in alle discretie, maar ook buiten. Want met het mooie zomerweer groeide geheel organisch een pop-up terras waar het heerlijk toeven was.

Maar we gingen breder. We reikten de hand naar buurtbewoners, gevangenispersoneel en het grote publiek met een socio-cultureel aanbod: De Kolonie, een film over het bushokje aan Merksplas waar enkel bezoekers aan de gevangenis op- en afstappen, de getuigenis van een jonge vrouw wiens vader jaren vast zat, een debat over alternatieve detentievormen, een tentoonstelling over de denkbeeldige tocht van enkele gedetineerden, straattheater, muziek, randanimatie en meer.

Café Winket was er voor iedereen, er was ruimte voor ontmoeting en dialoog. Zo kweekten we voeling bij buurt en burger voor de problematiek van de naastbestaanden.

De gevangenis omarmen
De mooie afsluiter bevestigde dit. Op 20 mei verzamelden meer dan 150 mensen bij Winket. Naastbestaanden, Winketbezoekers, mensen die een film zagen of een debat volgden, de vrijwilligers, buurtbewoners, beambten uit de gevangenis, burgers met sympathie voor het project, lokale politici… We wandelden samen rond de gevangenis. Een warme afsluitende ‘omhelzing’. De Brugse muziekband Ambrazar (what’s in a name…) omarmde mee, als schitterende fanfare.

We hoorden een pakkende getuigenis van een naastbestaande, de Brugse burgemeester beloofde mooie dingen voor een permanente onthaalplek en iedereen knoopte een geel lint met boodschap aan het hekken van de gevangenis.

Eénmalig experiment of terugkerend evenement?
Dit smaakt naar meer. We gaan evalueren, herdefiniëren, opnieuw proberen. Café Winket heeft enkele stevige voren in het veld gesneden. Maar die willen we nog verder uitdiepen en duurzaam bestendigen. Een permanente onthaalplek voor naastbestaanden, daar durven we van dromen.